AYASOFYANIN MÃœZE YAPILMASINA 1923'DE KARAR VERMÄ°ÅžTÄ°
2020-06-15 08:44:28
Ayasofya haftalardan buyana memleketin gündeminin en üst sırasına yerleÅŸti ve Koronavirüs meselesini bile geride bıraktırıp artık dönüÅŸü olmayan bir yola girdi…
Bu beklenti, heyecan ve hasret günlerinde birkaç sene önce ileri sürülen tuhaf, gerçeklerle alâkası olmayan ve mantık dışı bir iddia yeniden ortaya atıldı: “Ayasofya’nın müze haline getirilmesinden Atatürk’ün haberi olmadığı; bu iÅŸin ona duyurulmadan, sahte bir kararname ile yapıldığı” iddiası…
DüÅŸünün: Ayasofya gibi memleketin en önemli, hattâ ilk sırada yeralan camiinde ibadet yasaklanacak ve mekân müze hâline getirilecek ama Türkiye’de olup biten herÅŸeyden, memleketin en ücra köÅŸesindeki vaziyetten bile ânında haberdar olan, her gün aldığı “dirlik-düzenlik raporları” sayesinde ÅŸehirlerde ne olup bittiÄŸini en ince teferruatına kadar öÄŸrenen Atatürk bunu bilmeyecek!
Daha açık söyleyeyim: Atatürk’ün böyle bir iÅŸten haberi olmaması bir tarafa, onun zamanında memlekette ondan habersiz sinek bile uçamazdı, sinek!
Dolayısı ile, Atatürk’ün Ayasofya’ya o günlerde gösterdiÄŸi yakın alâkadan bahseden kayıtları, haberleri ve resmî yazışmaları bile görmezden gelerek camiin Atatürk’ün bilgisi haricinde müzeye çevrildiÄŸi iddiası saçmalık hudutlarının da hayli ötesindedir!
Kaldı ki, Atatürk mekânın ibadete kapatılıp müze haline getirilmesini 24 Kasım 1934 tarihli meÅŸhur kararnameden seneler önce düÅŸünmektedir ve bu düÅŸüncesini Grace Ellison adında bir Ä°ngiliz hanım gazeteciye tâââ 1923’te açıkça ifade etmiÅŸtir…
Grace Ellison, Türkiye’ye defalarca gelip gitmiÅŸ bir hanımdı. Sultan Abdülhamid zamanında bir müddet Ä°stanbul’da yaÅŸamış, Türk kadınları hakkında birkaç kitap yazmış, Abdülhamid’den mükâfat olarak bir niÅŸan almış, Birinci Dünya Harbi senelerinde Avrupa’da hemÅŸirelik yapmış, 1922’de Türkiye’ye dönerek Avrupa gazetelerine Ä°stiklâl Harbi hakkında ve Türkiye lehinde haberler göndermiÅŸ, Mustafa Kemal PaÅŸa ile de defalarca görüÅŸmüÅŸtü.
Ellison, Mustafa Kemal’i ve onun kurduÄŸu Yeni Türkiye’yi iki kitabında, 1923’te yayınladığı “An Englishwoman in Ankara” (Ankara’da bir Ä°ngiliz Kadın) ile 1928’de çıkardığı “Turkey To-day” (Bugünkü Türkiye) isimli eserlerinde uzun uzun anlatacak ve Mustafa Kemal PaÅŸa’nın hem Ayasofya, hem de din konusundaki fikirlerine de yer verecekti…
“MÜZE YAPILIR VEYA KAPANIR!”
Ayasofya bahsi, Ellison’un “Ankara’da bir Ä°ngiliz Kadın” isimli kitabında geçer…
30 AÄŸustos 1922’deki büyük zaferden kısa bir müddet sonra Vatikan’da Papa Pius ile görüÅŸür ve daha fazla kan dökülmesi ihtimalinin Papa’yı endiÅŸelendirdiÄŸini görür…
Ellison bu görüÅŸmenin hemen ardından Türkiye’ye gelip Ankara’ya gider, Mustafa Kemal PaÅŸa ile biraraya gelir ve zaferi yeni kazanmış olan PaÅŸa’ya “Hristiyan dünyasına karşı nasıl iyi bir jest yapabileceÄŸini, meselâ daha önce Hristiyan mâbedi olan Ayasofya’yı Hristiyanlığın kutsal lideri olan Papa’ya iade edip edemeyeceÄŸini” sorar ve PaÅŸa’dan ÅŸu cevabı alır:
“Ayasofya gerçi bizim Ä°slamî geleneÄŸimizin bir parçasıdır. Hristiyanlar ÅŸayet tek bir kütle olsalardı bu mümkün olabilirdi ama Kilise o kadar çok bölünmüÅŸtür ki artık mümkün deÄŸildir. Böyle birÅŸey Ruslar’ın, Yunanlılar’ın ve Anglikanlar’ın Ayasofya için bizim toprağımızda birbirleri ile savaÅŸa tutuÅŸmalarına sebebiyet verir; neticede sizin barış için düÅŸündüÄŸünüz jest sonsuz bir arbedeye, bir mücadeleye sebebiyet verir. Bununla beraber Hristiyanlığı dünyanın gözünde onore edebilmek için gücümüzün yettiÄŸi çabayı göstermeye çalışacağız. Ayasofya’yı cami olarak muhafaza etmemiz Katolik Kilisesi’ni hakikaten incittiÄŸi takdirde orayı müze hâline getirebilir veya ebediyyen kapatabiliriz. Hristiyan dünyasını kasten incittiÄŸimizi hiç kimse söyleyememelidir”.
Söz burada Grace Ellison’dan açılmışken, Mustafa Kemal’in Ellison’un 1928’de yayınladığı “Bugünkü Türkiye” isimli kitabının 24. sahifesinde geçen, dinler hakkındaki düÅŸüncelerinin ilk cümlesini de nakledeyim:
PaÅŸa, “Benim bir dinim yok, bazen bütün dinlerin denizin dibini boylamasını arzu ediyorum” der!
Bu ifadelerin doÄŸru olamayacağını ve Ellison tarafından “uydurulduÄŸunu” iddia edebilecekler için söyleyeyim: Grace Ellison, Ankara’nın iltifatına mazhar olmuÅŸ bir gazetecidir ve onun yazdıklarından memnuniyet duyulduÄŸu belgeler ile sabittir!
Mustafa Kemal PaÅŸa’nın Ayasofya hakkındaki düÅŸünceleri, Grace Ellison’un 1923’te yayınladığı “An Englishwoman in Ankara” (Ankara’da bir Ä°ngiliz Kadın) isimli kitabın 244-245. sayfalarında yeralır.
Grace Ellison’un 1928’de çıkardığı “Turkey To-day” (Bugünkü Türkiye) isimli kitabının 24. sayfasında, Mustafa Kemal PaÅŸa’nın dinlerle alâkalı görüÅŸlerinin yeraldığı bahsin giriÅŸi.
“An Englishwoman in Ankara” (Ankara’da bir Ä°ngiliz Kadın)’nın ilk sayfası.
.jpg "MALCOLMX SUİKASTI İÇİN YENİ KANITLAR")
.jpg "AĞLAYIP KÖPEKLERİ SEVİNDİRMEYECEĞİM")
.png)
